W związku z obchodami XXV – lecia ,,Solidarności” w całym kraju odbywają się prezentacje i imprezy mające na celu upamiętnić wydarzenia tamtych czasów. Także w Starachowicach postanowiono zorganizować wystawę, która w ciekawy sposób oddawałaby hołd wydarzeniom dziejącym się 25 lat temu.
,,Bez cenzury” – to tytuł wystawy, która odbyła się w Hali Lejniczej Muzeum Przyrody i Techniki obrazującej wydawnictwa prasowe wydawane w rejonie Starachowic w latach 1980 – 1989. Uroczyste otwarcie miało miejsce 26 sierpnia tego roku. Na rozpoczęcie wystawy przybyło około 140 osób, w tym wielu, którzy pamiętali tamte trudne czasy. Wystawa powstała dzięki wysiłkowi Komisji Zakładowej NSZZ ,,Solidarność” Pracowników Oświaty i Wychowania w Starachowicach.
Osobą która przygotowała wystawę jest kronikarz ,,Solidarności”, długoletni szef delegatury ZR ,,Solidarność” pan Stanisław Kosior. To właśnie dzięki eksponatom pana Stanisława, gromadzonym skrupulatnie przez kilkanaście lat, ta wystawa mogła się odbyć.
W ten sposób organizatorzy złożyli hołd tym, którzy tworzyli i rozpowszechniali wolne słowo. A byli nimi autorzy, drukarze i kolporterzy ulotek, a także pism z okresu rodzącej się wolności.
Hasłem przewodnim wystawy były słowa ,,Piosenki kolportera bibuły”. Wystawa prezentowała wszystkie czasopisma z największych miast naszego regionu. Wydawnictwa te pochodziły z miast takich jak: Kielce, Starachowice, Ostrowiec Świętokrzyski i Skarżysko – Kamienna. Ekspozycja podzielona była na trzy etapy: etap pierwszy – niebieski obejmował swym działem tematycznym wydarzenia odbywające się w okresie od sierpnia 1980 r., aż do wybuchu stanu wojennego. Etap drugi – brązowy to obraz sytuacji, jaka miała miejsce właśnie w czasie stanu wojennego. Natomiast etap trzeci, ostatni nazywany także, czerwonym to z kolei opis wydarzeń rozgrywających się do 1990 roku. Podczas oglądania wystawy mogliśmy podziwiać zarówno, skserowane jak i oryginalne pisma z tamtego okresu. Bardzo ciekawym miejscem była także tajna drukarnia, którą urządzono z maszyn, na których kiedyś drukowane były ulotki i gazetki. Drukarnia ta była jedną z atrakcji wystawy, ponieważ każdy ze zwiedzających, jeśli oczywiście chciał mógł wydrukować sobie ulotkę na tzw. powielaczu. Bardzo ciekawym eksponatem był również pierwszy numer pisma zatytułowanego ,,Bez cenzury”. Gazeta ta została wydrukowana w marcu 1983 roku i była jednym z pierwszych wydawnictw podziemnych, które utworzono w Starachowicach. Kolejne czasopisma takie jak: ,,Lud” (pismo SKOR), ,,Pro Kontra” (pismo członków i sympatyków NSZZ ,,Solidarność”) czy ,,Bis” (Biuletyn Informacyjny Solidarności) również przyczyniły się do tego, że ludzie mieli wreszcie stały dostęp do prawdy.
W czasach, gdy cenzura państwowa decydowała o tym, co wolno czytać, w całym kraju masowo powstawały niezależne wydawnictwa. Dzięki bezinteresownemu wysiłkowi wielu ludzi, trafiała do nas prasa podziemna i wiele innych publikacji bez cenzury. W tym czasie, praca drukarzy i kolporterów groziła kilkuletnim więzieniem i prześladowaniami. Jednak nie patrząc na to ludzie ci masowo zaczęli wydawać kolejne pisma.
Właściwie rok 1989 spowodował, że w Starachowicach produkowano na szeroką skalę następne publikacje. Do najbardziej znanych należały ,,Nasze sprawy”, którego wydawcami byli Delegatura Zarządu Regionu Świętokrzyskiego i Komitet Obywatelski ,,Solidarność”, ,,Serwis Informacyjny”, ,,Nowe Pismo Starachowic”, którego Komisja Zakładowa NSZZ ,,Solidarność” FSC wznowiła wydawanie.
Później po czerwcowych wyborach w 1989 roku nowy parlament zniósł cenzurę i aż do 1990 roku działały i produkowane były publikacje zarówno w Starachowicach, Kielcach oraz Skarżysku.
Wystawa ta prezentowana była do 23 września.
Autor:
RAFAŁ ROMAN