Obiekty muzealne

Obiekty – Hala lejnicza

To jeden z najważniejszych zachowanych obiektów należących do za kładu wielkopiecowego czynnego w latach 1 842-1 901. Po jego ostatecznym zatrzymaniu przeznaczona początkowo na magazyny, a od 1928 roku na cegielnię w której wyrabiano cegłę ze szlaki wielkopiecowej. Liczne przybudówki, jakimi wówczas obrosła zatarły jej pierwotny wyg ląd. Po za mknięciu cegielni w 1 971 roku hala stopniowo popadała w ruinę.

W latach 90. XX wieku przywrócono obiektowi historyczny kształt’ przeznaczono na halę ekspozycyjną dla przyszłego muzeum. Wskutek zmiany decyzji ówczesnego właściciela zabytku (Fabryki Samochodów Ciężarowych) do powstania placówki nie doszło. Dopiero utworzenie muzeum przez Powiat Starachowicki w 2001 roku pozwoliło zatrzymać proces degradacji budynku. Obecnie Hala Lejnicza wykorzystywana jest na prezentację wystaw czasowych, oraz organizację spotkań, konferencji i koncertów.

 

Obiekty – Maszynownia

Budynek stanowił integralną część starszego zespołu wielkopiecowego. Został zbudowany w latach 1 836-1841 i pierwotnie mieścił trzy miechy cylindryczne napędzane kołem wodnym oraz urządzenie wodne do obsługi wyciągu wsadu wielkopiecowego.

Po kolejnych modernizacjach zakładu w latach 70.i 80. XIX wieku zainstalowano tam między innymi niewielką maszynę parową do obsługi windy. Po unieruchomieniu starszego zespołu wielkopiecowego w 1 901 roku służył do celów gospodarczych, a po 1920 roku został zaadaptowany na potrzeby łaźni dla robotników Tą ostatnią funkcję spełniał do 1968 roku tj. chwili ostatecznego zamknięcia huty. Po jego kompleksowej rewaloryzacji w latach 2008-2011 mieści sale dydaktyczne oraz gabinety Dyrekcji Muzeum.

Obiekty – Wielki Piec

To najważniejszy obiekt w całym ciągu technologicznym z końca XIX wieku. Został oddany do użytku w listopadzie 1 899 roku i był pierwszym w Starachowicach wielkim piecem na paliwo koksowe.

Początkowo miał on pojemność 180m’ (powiększoną następnie do 250m3) oraz wysokość 22m. Zbudowany jest z cegieł ogniotrwałych, którymi obmurowano jego wnętrze, zaś cała konstrukcja wzmocniona jest od zewnątrz stalowymi obręczami. Wielki Piec miał wydajność do 120 ton surówki na dobę. Wszystkie materiały wsadowe czyli koks, ruda żelaza i topniki (kamień wapienny) zasypywane były do gardzieli Wielkiego Pieca z górnego poziomu, na który transportowano je specjalną windą towarową. Jednorazowo do gardzieli Wielkiego Pieca zasypywano 2901 wsadu. Spust następował mniej więcej co 4 godziny a płynna surówka wydostawała się na halę spustową gdzie na piaszczystych formach zastygała w postać tzw. gąsek.

Obiekty - Hala Spustowa

Obiekt stanowi integralną część kompleksu wielkopiecowego z 1 899 roku. Spust surówki następował średnio co cztery godziny. Płynna surówka specjalnym kanałem kierowana była do wnętrza budynku. Hala posiada dwie zagrody piaskowe położone po obu stronach torowiska. W mokrych piaskowych formach surówka krystalizowała się a następnie zastygała tworząc tzw. gąski lub kęsy. Po środku znajduje się torowisko, którym na wagonikach wywożono wcześniej połamane na mniejsze elementy kęsy. W 1 925 roku halę lejniczą wyposażono w metalową suwnicę z elektromagnesem dla ułatwienia łamania i transportowania gąsek. Te ostatnie wywożono następnie na wagonikach -platformach poza zakład wielkopiecowy w celu ich dalszego przerobu. Po raz ostatni spustu surówki dokonano 19 marca 1968 roku.

 

Obiekty - Wieża Wyciągowa

Wieża wyciągowa zaplanowana w konstrukcji wielkiego pieca jako winda towarowa o wysokości 17,29mi szerokości 3,25m. Służyła do transportu wózków z materiałem wsadowym na górny pomost wielkiego pieca. Początkowo napęd windy stanowiła maszyna parowa którą w latach 30. XX wieku zastąpiła wciągarka elektryczna z silnikiem o mocy 30 KM umieszczona w niewielkim budynku znajdującym się od południowej strony wieży wyciągowej.

Górny Pomost Wielkiego Pieca

Po wjeździe na górę, wózki przesuwane były ręcznie po torowisku o długości 15,25m na pomost wsadowy gdzie znajduje się szczyt wielkiego pieca zamknięty tzw. dzwonem Langena. Jest to urządzenie w kształcie stożka służące do wychwytywania gazów wielkopiecowych wykorzystywanych później w procesie technologicznym.

W celu zasypania gardzieli wielkiego pieca unoszono dzwon Langena początkowo za pomocą ręcznej windy, zaś od lat ’30 XX wieku windy elektrycznej. Pierścień zasypu wielkiego plew ma średnicę 4,5m, a zsyp nachylony jest pod kątem 45 °.

Obiekty – Filtry Theisena

Budynek został zbudowany w latach 1929-1931, podczas największej modernizacji zakładu wielkopiecowego. Mieści w sobie dezintegratory (filtry) Theisena stanowiące technologicznie ostatni etap systemu oczyszczania gazów wielkopiecowych. W urządzeniach tych doprowadzano do wytrącania się pozostałych, najdrobniejszych cząstek pyłów zanieczyszczających gazy. Po przejściu przez filtry Theisena gaz kierowano do nagrzewnic Cowpera oraz pod kotły obsługujące  maszynę parową i centralę cieplną zakładu. Wydajność każdego z dezintegratorów to 25000n? gazu na godzinę. Budynek filtrów wraz z urządzeniami pomocniczymi spełniał swoją funkcję użytkową do momentu wygaszenia wielkiego pieca w 1968 roku.

Obiekty – Wieża Ciśnień

.

Wybudowana w 1899 roku jako integralna część zespołu wielkopiecowego. Wieża ciśnień zaopatrywała zakład w wodę służącą w głównej mierze do chłodzenia pancerza wielkiego pieca. W wieży zainstalowano zespół pomp wirowych firmy Sirus i Zieleniewski z Warszawy. W górnej części budynku znajdował się zbiornik na wodę w kształcie walca, zasilający grawitacyjnie układ w przypadku awarii. Wieża ciśnień pracowała na własnym ujęciu głębinowym

Obiekty – Kotłownia

Obiekt składa się z czterech części. Najstarsza z nich (wschodnia) powstała w 1897 roku z przeznaczeniem na kotłownie. Zamontowane tam kotły produkowały parę, zasilającą maszynę wiatrową o mocy 800 KM. Budynek był dwukrotnie rozbudowywany w latach 1922 oraz 1952.

W jego części środkowej znajdują się oryginalne kotły parowe z pierwszej połowy XX wieku, które stanowiły ważny element całego ciągu technologicznego. W 1927 roku w celu dostarczania wody do kotłów, w miejsce istniejących pomp zamontowano nowoczesne urządzenia firmy Worthington.

Zainstalowano dwie pompy odśrodkowe, jedną o napędzie elektrycznymi drugą, jako rezerwową o napędzie parowym. Część zachodnia budynku wraz z tzw. przybudówką to najmłodsze elementy obiektu. Pierwsza z nich służyła jako stołówka robotnicza, zaś druga jako pomieszczenie magazynowe.

Estakada Kolejowa

Obiekt wzniesiono w roku 1927, podczas największej modernizacji Zakładu Wielkopiecowego Na czterech słupach kamiennych oraz przyczółku od strony nasypu mieści się torowisko normalnotorowe ujęte w stalowej konstrukcji kratowej. Był to końcowy odcinek bocznicy kolejowej, którą pociągi dowoziły na teren zakładu wielkopiecowego materiały wsadowe: koks, rudę żelaza i topniki. Następnie były one zsypywane do boksów magazynowych znajdujących się od południowej strony estakady. Budowla ma 39,8m długości, 3m szerokości, oraz wznosi się na wysokość 4,91m.

Obiekty – Budynek Maszyny Wiatrowej

Budynek wzniesiony w 1898 roku w ramach budowy nowego zakładu wielkopiecowego. Mieści w sobie maszynę parową służącą do wytwarzania dmuchu do wielkiego pieca. Maszyna została wyprodukowana w Rydze przez filię niemieckiego koncernu Braci Klein z Duisburga. Urządzenie o mocy 1200KM miało wydajność 11000m3 powietrza na godzinę i było jednym z największych tego typu w Europie Koszt zakupu maszyny wiatrowej stanowił 1/3 wydatków poniesionych na budowę całego zakładu wielkopiecowego z 1899 roku. Od chwili zakupu dmuchawy elektrycznej w 1931 roku maszyna wiatrowa pozostawała aż do 1968 roku w gotowości, Tako rezerwowe źródło napowietrzania wielkiego pieca.

Przewiń na górę
Skip to content