O muzeum

O nas

Muzeum Przyrody i Techniki zostało powołane do życia 1 stycznia 2001 roku decyzją Rady Powiatu Starachowickiego. Jest zatem pierwszym muzeum powstałym w XXI wieku w Polsce. Placówka obejmuje obszar 8 hektarów, na którym zlokalizowane są obiekty dwóch chronologicznie następujących po sobie zakładów wielkopiecowych.
Starszy „puszczony w ruch” w 1841 roku  oraz jego następca zbudowany kilkaset metrów dalej w 1899 roku. Stanowią one doskonałą ilustrację technologicznego rozwoju dziewiętnastowiecznego hutnictwa, jako że zachowały w całości swój tarasowy układ oraz ciąg technologiczny. Poczynając od estakady kolejowej, którą dostarczano na teren zakładu materiały wsadowe przez boksy magazynowe, wieżę ciśnień aż do Wielkiego Pieca na paliwo koksowe, który jest najcenniejszym obiektem w Muzeum. Nie mniej cenna a nader intrygująca jest jedna z największych na świecie maszyna parowa.
Maszyna parowa
Wśród atrakcji znajdujących się na terenie naszego Muzeum znaleźć można samochody produkowane przez byłą Fabrykę Samochodów Ciężarowych. Są wśród nich: pierwszy z całej rodziny STAR 20 oraz terenowy STAR 266R uczestnik X Rajdu Paryż – Dakar z 1988 roku. W 2006 roku Muzeum zakupiło zachowane pozostałości oryginalnego papamobile wyprodukowanego na podwoziu STARA 660M2 na potrzeby Pierwszej Pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny w roku 1979. W czerwcu 2008 roku miała miejsce uroczysta prezentacja odtworzonego papamobile połączona z poświęceniem pojazdu przez biskupa radomskiego. Samochód jest unikatowym eksponatem w muzealnej kolekcji. Za sprawą  Pana Antoniego Chmielnickiego – głównego konstruktora FSC od 5 października 2012 r. nasza muzealna kolekcja wzbogaciła się o STAR-a 200 .
Przyroda w naszym Muzeum sąsiaduje z techniką nie tylko w nazwie. W zabytkowym „Kinie Kotłownia” prezentowana jest wystawa paleontologiczna, której najważniejszym elementem jest zbiór skamieniałości – tropów zwierząt żyjących w rejonie Gór  Świętokrzyskich przed 200 milionami lat. W ramach realizowanego w latach 2008-2010 projektu „Regio Ferrea” została stworzona nowoczesna wystawa paleontologiczna. Na podstawie pozostawionych tropów naukowcy dokonali rekonstrukcji zwierząt, które żyły w regionie Gór Świetokrzyskich w okresach permu, triasu i jury. Naturalnej wielkości modele płazów i gadów zostały wykonane przez znaną artystkę Martę Szubert. Miary realizmu dopełniają foto-panoramy z wyobrażeniem środowiska naturalnego dla prezentowanych okazów oraz ścieżki dźwiękowe, pozwalające przenieść się odbiorcy o miliony lat w przeszłość.
Teren dawnych składnic rudy żelaza porasta dzisiaj roślinność. Tak oto przyroda odbiera sobie to co przed laty człowiek wydarł jej na potrzeby przemysłu. Jako ciekawostkę warto przytoczyć fakt, że wraz z importowaną przed laty rudą zupełnie „przypadkowo” sprowadzono do Polski nieznane u nas gatunki ślimaków. Stworzenia te nie tylko nie wyginęły w zdegradowanym krajobrazie huty ale świetnie się w nim zaklimatyzowały stanowiąc dzisiaj jeszcze jedną ciekawostkę dla zwiedzających a wyzwanie dla naukowców – badaczy malakofauny.
Zamysłem patrona Muzeum prof. Jana Pazdura była prezentacja dwóch tysięcy lat dziejów produkcji żelaza – od dymarki do Wielkiego Pieca. Realizując tą ideę na wydzielonym terenie porośniętym roślinnością zrekonstruowaliśmy osadę dymarską z początku naszej ery (Archeopark), w której organizujemy cykliczne pokazy wytopu żelaza w piecach typu kotlinkowego. Ich uczestnicy mogą nie tylko zapoznać się z charakterem pracy starożytnych kuźników lecz także elementami kultury materialnej i duchowej ówcześnie żyjących ludzi. Archeopark to pierwszy etap ścieżki dydaktycznej obrazującej historię świętokrzyskiej metalurgii. Kolejnym jej elementem będzie średniowieczna kuźnica (Minera Starzechowska) jaką wkrótce zrekonstruujemy. Wycieczkę kończyć będzie wspomniany Zakład Wielkopiecowy jako obraz hutnictwa przełomu XIX i XX wieku.
Prezentacja dymarek w trakcie festynu "Od Prasłowian do Polaków"

Ekomuzeum to „muzeum bez murów” – pamiętając o tym niezmiennie staramy się włączyć naszych gości w aktywną formę zwiedzania. To oni współtworzą naszą placówkę bawiąc się i ucząc jednocześnie przyjemnie spędzają swój wolny czas. Służą temu między innymi organizowane corocznie imprezy takie jak: popularno – naukowe „Żelazne Korzenie” czy organizowany od 2008 roku Festyn Historyczny „Od Prasłowian do Polaków”. Warto o tym pamiętać rozmyślając nad edukacyjnymi aspektami hutniczego dziedzictwa kulturalnego w dolinie rzeki Kamiennej.

Muzeum Przyrody i Techniki poprzez swój zasób eksponatów jak też charakter ich prezentacji wpisuje się w dyskusję nad modelem ponowoczesnego muzeum. Znalezienie odpowiedniej ścieżki pomiędzy „siedzibą muz” a komercyjnym straganem jest ciągłym wyzwaniem dla licznych placówek kultury.

tekst: Paweł Kołodziejski

hala lejnicza ok. 1900 roku

Zakład wielkopiecowy z 1841 roku

Na najważniejszą stałą ekspozycję, jaką można oglądać w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach składają się obiekty wchodzące w skład dwóch kolejnych, następujących po sobie chronologicznie zakładów wielkopiecowych z połowy i końca XIX wieku.

Czytaj więcej
Zakład wielkopiecowy z 1899

Wielki Piec z 1899roku

Najcenniejszym obiektem na terenie Muzeum jest pochodzący z 1899 r. Wielki Piec z zachowanym kompletnym ciągiem technologicznym torowisk kolejowych, wieży gichtowej dostarczającej materiały wsadowe niezbędne do wytopu surówki.

Czytaj więcej
Fragment ekspozycji dotyczącej górnictwa w wieży ciśnień

Górnictwo rud żelaza

„Nim Zasypano ostatni szyb” wystawa stała poświęcona historii starachowickiego górnictwa rud żelaza

Czytaj więcej
Star 266R uczestnik Rajdu Paryż-Dakar

Technika samochodowa

Siedziba naszego muzeum – XIX wieczne kompleksy wielkopiecowe – to kolebka Zakładów Starachowickich, których drugim „skrzydłem” była fabryka zbrojeniowa powstała w latach 1921 -1927.

Czytaj więcej
Fragment wystawy paleontologicznej

Paleontologia

W Wiórach występują czerwone piaskowce, mułowce i iłowce sprzed około 245 milionów lat, z wczesnego triasu, czyli z okresu rozpoczynającego erę mezozoiczną.

Czytaj więcej
Archeopark na terenie Muzeum

Archeopark Osada starożytnego hutnictwa żelaza

Od momentu wygaszenia wielkiego pieca i unieruchomienia zakładu zieleń stopniowo zaczęła wkradać się w jego obszar.

Czytaj więcej

„Zabytkowe sztućce i zastawy stołowe – wytwórcy, wzornictwo i zastosowanie” to wystawa, której tematyka dotyczy historii sztućców oraz zastaw stołowych od początku XIX wieku do pierwszej połowy XX wieku.

W miniony piątek, tj. 4 czerwca 2021 r. odbył się wernisaż wystawy zatytułowanej „Goniąc marzenia” autorstwa Anny Wiączek.

W piątek 12 lipca 2019 r. odbył się wernisaż wystawy „KAROL SABATH – człowiek od dinozaurów”.

W dniu 10 maja 2019 roku w Galerii w Wieży Ciśnień odbył się wernisaż wystawy malarskiej autorstwa Moniki Łesyszak.

W dniu 23 kwietnia 2019 r. w Galerii w Wieży Ciśnień odbył się wernisaż wystawy fotografii “Przyroda i Technika” autorstwa Piotra Skrzypka.

Od 25 kwietnia 2004 roku, funkcjonuje w przestrzeni miasta Starachowice – Pomnik Niepodległości. Przy Pomniku

W piątek 16 sierpnia 2024r. w “Galerii w Wieży” na terenie Muzeum Przyrody i Techniki

W piątek 19 lipca w Galerii “W Wieży” odbył się wernisaż wystawy pt. „PARTYTURA”Notacje wizualno-dźwiękowe

W dniu 10 maja w budynku Wieży Ciśnień odbył się wernisaż wystawy pt. „Kabiny Stara”.

W dniu 22 września 2023 r. o godzinie 17 w Galerii w wieży Muzeum Przyrody

Przewiń na górę
Skip to content