W ramach cyklu „Obiekt miesiąca” w marzec 2023 prezentujemy Dilofozaura.
Dilofozaur był dużym, drapieżnym dinozaurem, a jego ciało dochodziło do 6 metrów długości. Posiadał dużą lekko wydłużoną głowę, ozdobioną podwójnym grzebieniem rozmieszczonym wzdłuż nosa aż za oczy. Gad ten miał wydłużoną szyję, spory tułów, długi ogon, a kończyny przednie zdecydowanie krótsze od mocnych tylnych. Ciekawie prezentowały się szczęki; mocna, lekko podgięta do góry żuchwa kończyła się prawie na wysokości obszernego wcięcia w szczęce górnej. Dłoń i stopę tworzyły cztery palce, z których ostatni uległ już znacznej redukcji. Na podłożu stawały tylko trzy palce; pierwszy – krótki – był uniesiony. Ciało dilofozaura pokrywały prapióra przypominające włosy. Ich ślady odkryto w Stanach Zjednoczonych na odcisku brzucha towarzyszącym śladom stóp. Zwierzę to poruszało się sprawnie na dwóch nogach. Pięknie wykształcony grzebień, stanowiący ozdobę głowy był jaskrawo ubarwiony i wykorzystywany w okresie godów. Trudno powiedzieć, czy posiadały go wyłącznie samce, czy również samice. Prawdopodobnie z powodu grzebienia – nie chcąc go uszkodzić w walce z większą ofiarą – dilofozaur polował raczej na mniejsze zwierzęta. Ślady tego gada wskazują na przebywanie zarówno w środowisku wodnym, jaki i lądowym. Dowodzi tego również słabsze niż u mniejszych krewnych połączenie kręgosłupa z miednicą. Dinozaur ten był przypuszczalnie mało wybredny co do typu pokarmu. Łowił zwierzęta mniejsze od siebie, w tym na młode zauropody. Budowa szczęk umożliwiała mu na mocny uścisk, zabójczy dla małych zdobyczy. Ranienie większych ofiar dokonywał za pomocą długich i ostrych, choć delikatnych zębów i zjadał, gdy się wykrwawiły. Równie dobrze mógł łapać w wodzie ryby i wodne gady. Dilofozaur był jednym z największych drapieżników na początku okresu jurajskiego. Był to „wyrośnięty” krewniak celofyza, którego szkielet wykopano w Arizonie (USA). W pobliżu jego kości znaleziono odciski stóp rodzaju Eubrontes i Kayentapus. Te ostatnie kojarzone są zazwyczaj ze szkieletem stopy tego dinozaura. W rejonie świętokrzyskim występują ślady obu rodzajów tropów. Tropy te rozpoznane zostały w Sołtykowie, Glinianym Lesie, Gromadzicach, Podolu i w rejonie Szydłowca.
