Projekt „Regio Ferrea”

Budynek został zbudowany w latach 1929-1931, podczas największej modernizacji zakładu wielkopiecowego. Mieści w sobie dezintegratory (filtry) Theisena stanowiące technologicznie ostatni etap systemu oczyszczania gazów wielkopiecowych. W urządzeniach tych doprowadzano do wytrącania się pozostałych, najdrobniejszych cząstek pyłów zanieczyszczających gazy. Po przejściu przez filtry Theisena gaz kierowano do nagrzewnic Cowpera oraz pod kotły obsługujące maszynę parową i centralę cieplną zakładu. Wydajność każdego z dezintegratorów to 25000m³ gazu na godzinę. Budynek filtrów wraz z urządzeniami pomocniczymi spełniał swoją funkcję użytkową do momentu wygaszenia wielkiego pieca w 1968 roku.

To jeden z najważniejszych zachowanych obiektów należących do za kładu wielkopiecowego czynnego w latach 1 842-1 901. Po jego ostatecznym zatrzymaniu przeznaczona początkowo na magazyny, a od 1928 roku na cegielnię w której wyrabiano cegłę ze szlaki wielkopiecowej. Liczne przybudówki, jakimi wówczas obrosła zatarły jej pierwotny wyg ląd. Po za mknięciu cegielni w 1 971 roku hala stopniowo popadała w ruinę.

W latach 90. XX wieku przywrócono obiektowi historyczny kształt’ przeznaczono na halę ekspozycyjną dla przyszłego muzeum. Wskutek zmiany decyzji ówczesnego właściciela zabytku (Fabryki Samochodów Ciężarowych) do powstania placówki nie doszło. Dopiero utworzenie muzeum przez Powiat Starachowicki w 2001 roku pozwoliło zatrzymać proces degradacji budynku. Obecnie Hala Lejnicza wykorzystywana jest na prezentację wystaw czasowych, oraz organizację spotkań, konferencji i koncertów.

Istotną częścią projektu „Regio Ferrea” jest znaczna rozbudowa i unowocześnienie infrastruktury Muzeum. Pozwoli to w znacznym stopniu na optymalne wykorzystanie walorów obiektu dla potrzeb projektowanych ścieżek dydaktycznych. Umożliwi także realizację zdarzeń muzealnych adekwatnych do wymogów stawianych nowoczesnemu muzealnictwu.

Budynek kotłowni (nr 124) składa się z czterech części. Najstarsza część wschodnia powstała w 1897 roku z przeznaczeniem na kotłownię. W budynku zamontowano wówczas pięć kotłów opalanych gazem wielkopiecowym. Kotły produkowały parę, która zasilała maszynę wiatrową o mocy 800 KM . Budynek rozbudowywano w latach 1922 i 1952. Część środkowa zajęta jest przez oryginalne z początku XX wieku kotły parowe, które stanowiły ważny element w całej produkcji wielkopiecowej. W 1927 roku w celu dostarczania wody do kotłów, w miejsce istniejących pomp zamontowano nowoczesne urządzenia firmy Worthington. Zainstalowano dwie pompy odśrodkowe, jedna o napędzie elektrycznym i druga, jako rezerwowa na napędzie parowym. Część zachodnia budynku wraz z tzw. przybudówką to najmłodsze elementy obiektu. Przed wygaszeniem wielkiego pieca część środkowa zachodnia funkcjonowała jako stołówka zakładowa. W 1966 roku budynek kotłowni zostaje wpisany do rejestru zabytków, jako integralna część zespołu wielkopiecowego.

Budynek stanowił integralna część starszego zespołu wielkopiecowego. Został zbudowany w latach 1 836-1841 i pierwotnie mieścił trzy miechy cylindryczne napędzane kołem wodnym oraz urządzenie wodne do obsługi wyciągu wsadu wielkopiecowego.

Po kolejnych modernizacjach zakładu w latach 70.i 80. XIX wieku zainstalowano tam między innymi niewielką maszynę parową do obsługi windy. Po unieruchomieniu starszego zespołu wielkopiecowego w 1 901 roku służył do celów gospodarczych, a po 1920 roku został zaadaptowany na potrzeby łaźni dla robotników Tą ostatnią funkcję spełniał do 1968 roku tj. chwili ostatecznego zamknięcia huty. Po jego kompleksowej rewaloryzacji w latach 2008-2011 mieści sale dydaktyczne oraz gabinety Dyrekcji Muzeum.

Budynek wieży ciśnień wybudowano w 1899 roku jako integralną część zespołu wielkopiecowego. Wieża ciśnień zaopatrywała zakład w wodę. W wieży zainstalowano zespół pomp wirowych firmy Sirus i Zieleniewski z Warszawy . Pompy toczyły wodę do chłodzenia pancerza wielkiego pieca. W górnej części budynku znajdował się zbiornik na wodę w kształcie walca, zasilający grawitacyjnie układ w przypadku awarii. Wieża ciśnień pracowała na własnym ujęciu głębinowym.

To najważniejszy obiekt w całym ciągu technologicznym z końca XIX wieku. Został oddany do użytku w listopadzie 1 899 roku i był pierwszym w Starachowicach wielkim piecem na paliwo koksowe.

Początkowo miał on pojemność 180m³ (powiększoną następnie do 250m³) oraz wysokość 22m. Zbudowany jest z cegieł ogniotrwałych, którymi obmurowano jego wnętrze, zaś cała konstrukcja wzmocniona jest od zewnątrz stalowymi obręczami. Wielki Piec miał wydajność do 120 ton surówki na dobę. Wszystkie materiały wsadowe czyli koks, ruda żelaza i topniki (kamień wapienny) zasypywane były do gardzieli Wielkiego Pieca z górnego poziomu, na który transportowano je specjalną windą towarową. Jednorazowo do gardzieli Wielkiego Pieca zasypywano 2901 wsadu. Spust następował mniej więcej co 4 godziny a płynna surówka wydostawała się na halę spustową gdzie na piaszczystych formach zastygała w postać tzw. gąsek.