Małże (Bivalvia) to grupa organizmów, których współczesne i kopalne formy charakteryzuje zróżnicowanie kształtów i trybu życia. Zwierzęta te posiadają prostą budowę ciała – worek bez wyodrębnionej głowy, otoczony całkowicie dwoma fałdami płaszcza i dwuczęściową muszlą. Muszla złożona jest z prawej i lewej skorupy, zbudowanej z aragonitu lub kalcytu; bądź z obu tych odmian węglanu wapnia jednocześnie. Małże mogą rozchylać lub zwierać skorupy. Muszla ich zamykana jest za pomocą mięśni łączących obie skorupy, a otwierana elastycznym więzadłem znajdującym się w części grzbietowej skorup. Środowiskiem życia tych zwierząt są morza lub wody słodkie. Ta grupa mięczaków żyje głownie na dnie, na którym spoczywa lub pełza po jego powierzchni, a także zagrzebuje się w osadzie dennym. Pełzanie lub rycie po dnie morskim odbywa się za pomocą mięsistej nogi wysuwanej na zewnątrz muszli. Formy ryjące w osadzie stykają się z dnem przy użyciu syfonu – rurkowatego przedłużenia płaszcza, którym wpływa i wypływa woda opłukująca jamę płaszczową i zlokalizowane w niej skrzela. Małże spoczywające na dnie potrafią leżeć na nim swobodnie, inne zaś przytwierdzają się tzw. bisiorem – pękiem organicznych nici. Inne formy przymocowane są mocno do leżących na dnie kamieni i muszli jedną ze skorup. Niektóre grupy tych organizmów nabyły zdolność do drążenia w twardym podłożu, w takim jak skały lub drewno. Podłoże drążone jest przez małże albo mechanicznie (wprawiane są w rotację ostre ząbki, w które zaopatrzone są skorupy), albo chemicznie poprzez rozpuszczanie skał wapiennych za pomocą specjalnej wydzieliny. Niektóre formy wykazują zdolność pływania wyrzucając wodę z jamy płaszczowej poprzez gwałtowne „kłapanie” skorupami. Inne małże prowadzą pseudoplanktonowy tryb życia tzn. przytwierdzają bisior do dryfujących kawałków drewna lub glonów. Sposób odżywiania tych organizmów jest różnorodny. Jedne są filtratorami, za pomocą skrzel odcedzają drobny pokarm znajdujący się w wodzie. Inne odżywiają się substancją organiczną obecną w osadzie lub są drapieżne albo pasożytnicze. Niektóre z tych zwierząt pozyskują energię w wyniku symbiozy z zooksantellami, żyjącymi w silnie wywiniętych na zewnątrz muszli fałdach płaszcza. Tryb życia małżów związany jest z budową ich muszli. U form ryjących w osadzie muszle charakteryzują się wysmukłymi kształtami i odpowiednim urzeźbieniem, które ma ułatwiać poruszanie się w osadzie. U tych form prawa skorupa ma zwykle taki sam kształt i wielkość jak lewa. W grupie małżów spoczywających na dnie rozmaitość kształtów jest znacznie większa, a obie skorupki najczęściej różnią się kształtem i wielkością. Małże pojawiły się we wczesnym kambrze. Prawdziwy rozwój zaczął się tych organizmów w mezozoiku. Wtedy to bujnie rozwijały się grupy małżów żyjących nieruchomo na dnie. Pod koniec okresu kredowego wraz z rozwojem drapieżników, takich jak drapieżne ślimaki czy skorupiaki, świat nieruchomych małżów uległ zachwianiu – większość z nich uległa wymarciu. W kenozoiku dominują formy zagrzebujące się w osadzie lub zdolne do ucieczki.
Obiekt miesiąca – Sierpień 2024